Giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục: Nét đặc trưng và hướng đi

Chuyển đổi số là một xu hướng không thể đảo ngược trong thời đại Công nghệ 4.0. Lĩnh vực giáo dục cũng không nằm ngoài quá trình này. Việc ứng dụng công nghệ kỹ thuật số vào giáo dục không chỉ mang lại nhiều lợi ích cho học sinh, giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, mà còn giúp nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu học tập của xã hội.

Tuy nhiên, chuyển đổi số trong giáo dục cũng gặp nhiều thách thức và khó khăn, đòi hỏi sự thay đổi tư duy, phương pháp và cơ chế của các bên liên quan. Trong bài viết này, hãy cùng VR360 tìm hiểu một số đặc điểm và giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục, bao gồm cả những giải pháp đã được áp dụng thành công ở một số nước trên thế giới, cũng như những giải pháp tiềm năng cho Việt Nam!

I. Chuyển đổi số trong giáo dục và những thách thức

     - Tâm lý ngại thay đổi

Trên thực tế, gần 70% những người làm việc trong các trường công lập tin rằng kỹ năng kỹ thuật số của họ bị tụt hậu so với các trường tư. Mặc dù vậy, một số nhà hoạch định chính sách của các trường học vẫn chần chừ để thực các bước đổi mới quan trọng tiếp theo hướng tới sự phát triển về năng lực kỹ thuật số.

Về bản chất, mọi người thích làm những việc họ đã quen và không chịu rời khỏi vùng an toàn của mình, điều này dẫn đến sự tăng trưởng và phát triển chậm lại. Nhiều người làm trong ngành giáo dục lo lắng rằng họ sẽ thất bại nếu thích nghi với công nghệ, văn hóa hoặc tư duy mới và ngần ngại để bắt đầu nghiên cứu các kỹ năng và quy trình mới.

     - Thiếu nhân lực có năng lực kỹ thuật số

Chuyên môn và kỹ năng phù hợp là rất quan trọng để thúc đẩy sự đổi mới trong giáo dục. Hiện tại, các nhà tuyển dụng ở Vương quốc Anh đang phải vật lộn với tình trạng thiếu hụt năng lực kỹ thuật số ngày càng tăng để lấp đầy 43% vị trí tuyển dụng trong lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học).

Các tổ chức giáo dục phải cạnh tranh để tiếp cận một nhóm nhỏ nhân tài hoặc áp dụng các phương pháp tiếp cận giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục mới nhằm đảm bảo quá trình chuyển đổi số diễn ra một cách trôi chảy và có hiệu quả.

     - Cấu trúc dữ liệu mang tính máy móc

Trong thời đại kỹ thuật số phong phú này, nhiều phép đo có thể cung cấp thông tin chuyên sâu về người học, hiệu quả nội bộ, trải nghiệm người dùng và nhiều thông tin khác từ các trường học và giáo viên. Nói một cách đơn giản, mức độ chi tiết về thông tin này là vô giá.

Vấn đề là những dữ liệu này khá trơn tru, đôi khi không chính xác và cứng nhắc, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục. Các nhà lãnh đạo giáo dục nên đưa ra những dự báo sáng suốt và thực hiện các phương pháp giáo dục mới phù hợp dữ liệu hữu ích và mang tính thông tin nhất này.

     - Thiếu hướng dẫn hoặc chiến lược

Một trong những rào cản chính đối với sự tiến bộ là không biết nên bắt đầu chuyển đổi kỹ thuật số ở đâu trong bất kỳ lĩnh vực hoặc ngành nào. Bởi vì viễn cảnh về sự thay đổi hàng loạt có thể quá lớn nên khó có thể hiểu được nên đi theo con đường nào hoặc làm thế nào để tạo ra một kế hoạch bền vững.

     - Khả năng tương thích trên hệ thống giảng dạy chưa phù hợp với những công nghệ kỹ thuật số hiện đại

Trong thế giới ngày nay, hầu hết các công ty và tổ chức đều phụ thuộc vào hệ thống và cơ sở hạ tầng được định hướng công nghệ có sẵn, đảm bảo hoạt động trơn tru mỗi ngày.

Một vấn đề lớn với chuyển đổi kỹ thuật số trong hệ thống giáo dục là cở sở hạ tầng đó không phù hợp với các công nghệ kỹ thuật số hiện đại để phát triển chúng. Sự không tương thích này đồng nghĩa với việc hệ thống tích hợp hiện tại phải trải qua quá trình nâng cấp, tùy chỉnh hoặc thay thế, điều này nhất định đòi hỏi đầu tư thêm thời gian, nguồn lực và các giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục hiệu quả.

II. Công dụng tích cực của quá trình số hóa trong lĩnh vực giáo dục

     - Tạo môi trường học tập linh hoạt

Công nghệ số đã mở ra những không gian học tập linh hoạt hơn, thay vì hàng chục học sinh ngồi trong lớp học bốn bức tường như trước. Giờ đây, kiến thức có thể được học và nắm bắt một cách thuận tiện và linh hoạt trên nhiều thiết bị khác nhau như máy tính, laptop, smartphone,…

Điều này đã mở ra một hệ thống giáo dục mở hoàn toàn mới. Ở mọi lúc, mọi nơi, bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận thông tin, kiến thức một cách đa chiều nhất. Nó loại bỏ hoàn toàn những hạn chế về khoảng cách, tối ưu hóa thời gian học tập, nâng cao khả năng nhận thức và tư duy của người học.

     - Truy cập không giới hạn vào tài liệu học tập

Sử dụng giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục để thúc đẩy quá trình này sẽ tạo ra nguồn tài nguyên học tập mở khổng lồ cho người học. Điều này có nghĩa là sinh viên có thể tiếp cận các tài nguyên học tập dễ dàng hơn và rẻ hơn. Thay vì bỏ tiền ra mua sách hay đến thư viện mượn sách. Hiện nay, người học có thể nhanh chóng khai thác tài nguyên học tập thông qua các thiết bị trực tuyến mà không bị hạn chế về điều kiện tài chính.

Mặt khác, chuyển đổi số còn giúp việc chia sẻ tài liệu, giáo trình giữa sinh viên và giáo viên trở nên dễ dàng và tiết kiệm chi phí hơn nhờ giảm chi phí in ấn.

     - Tăng tương tác và trải nghiệm thực tế

Nhiều người cho rằng học trực tuyến sẽ hạn chế sự tương tác giữa giáo viên và học viên. Tuy nhiên, trên thực tế, phương pháp học tập mới này tăng cường tương tác hai chiều, học viên có khả năng tương tác trực tiếp với giảng viên mà không gặp bất kỳ hạn chế nào về không gian vật lý.

Ngoài ra, các công nghệ 4.0 như VR và AR cũng tạo ra trải nghiệm “thực tế” hơn cho người học. So sánh với các phương pháp học lý thuyết truyền thống, những công nghệ này không chỉ mở rộng khả năng hiểu biết của người học thông qua sách vở, mà còn tạo ra trải nghiệm đa giác quan, kích thích tò mò và hứng thú trong quá trình học tập.

     - Nâng cao chất lượng giáo dục

Sự chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục đánh dấu sự mở đầu cho một thời đại mới, nơi quyền sử dụng công nghệ được ủy thác cho cả giáo viên và người học.

Các thành tựu công nghệ như Big data giúp lưu trữ toàn bộ kiến thức trên không gian mạng, Internet vạn vật (IoT) giúp theo dõi hành vi, quản lý, giám sát học sinh; và Blockchain giúp xây dựng hệ thống quản lý thông tin giáo dục và hồ sơ của học sinh, cho phép tích hợp, quản lý và chia sẻ dữ liệu từ nhiều nơi, ghi lại lịch sử học tập và điểm số của học sinh để đảm bảo tính nhất quán và minh bạch của dữ liệu.

     - Giảm chi phí

Kỷ nguyên học tập trực tuyến sẽ mang lại cơ hội học tập với chi phí thấp hơn nhiều so với trước đây. Các trường học sẽ phải chi ít hơn cho các vấn đề liên quan đến cơ sở vật chất, trang thiết bị và các chi phí liên quan khác.

Sử dụng giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số cũng mở ra những lựa chọn đa dạng hơn cho người học. Người học có thể tham gia các khóa học trực tuyến với chi phí thấp hơn nhiều so với việc học tại các trường. Học viên còn có khả năng lựa chọn cho mình những khóa học phù hợp và theo đuổi những môn học mà họ đặc biệt yêu thích. Điều này làm cho việc học tập hiệu quả hơn và có chất lượng cao hơn.

     - Cải thiện kết quả học tập thông qua phân tích dữ liệu

Giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục giúp trường học có thể sử dụng phân tích dữ liệu để theo dõi và cải thiện kết quả. Bằng cách xem lại thông tin thu được khi sử dụng công nghệ trong quá trình giảng dạy, họ sẽ nhận thức được lý do mà học viên không đạt được kết quả tốt trong một kỳ học. Từ đó, việc cải thiện kết quả học tập sẽ trở nên dễ thực hiện hơn. Công nghệ sẽ giúp giáo viên chẩn đoán những thiếu sót này một cách dễ dàng và đáng tin cậy hơn nhiều so với những gì họ có thể làm trong một lớp học trên 30 người.

     - Phụ huynh có khả năng giám sát quá trình học tập

Nghiên cứu cho thấy rằng, khi cha mẹ tham gia vào việc học tập của con cái, trẻ sẽ học tốt hơn ở trường và nhìn chung khỏe mạnh hơn. Ứng dụng kỹ thuật số vào giáo dục cung cấp các ghi chú về học viên và báo cáo tiến độ học tập cho phụ huynh dưới dạng thông báo điện tử. Từ đó cha mẹ sẽ biết rõ quá trình học tập của con cái và đưa ra những giải pháp nuôi dạy con phù hợp.

III. Một số giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục

3.1 Nền tảng trải nghiệm học tập (LXP)

Hiện nay, có hai nền tảng học tập trực tuyến được ứng dụng phổ biến:

Hệ thống quản lý học tập - LMS(Learning Management System) là một nền tảng cung cấp chương trình và tài liệu đào tạo. Người học có khả năng theo dõi, quản lý và tổng hợp thông tin về các hoạt động học tập và đào tạo cụ thể để báo cáo. Hệ thống này dễ dàng cho phép các đơn vị, tổ chức theo dõi tiến độ các chương trình đào tạo của họ và đặc biệt là hệ thống này cung cấp lộ trình học tập một chiều.

Nền tảng trải nghiệm học tập – LXP(Learning Experience Platform) là một loại hệ thống quản lý học tập mới, lấy người học làm trung tâm. Cho phép người học tùy biến quá trình học tập của họ theo sở thích, học theo mục tiêu và nhu cầu cá nhân, LXP cung cấp quyền tự chủ trong quá trình học tập.

Ví dụ: LMS cung cấp các bài học theo 1,2,3,... và phải hoàn thành theo thứ tự. Mặt khác, LXP cung cấp nội dung được tuyển chọn theo sự tiến bộ và sở thích của học sinh. LXP cung cấp các tùy chọn phát trực tuyến khóa học thay vì các khóa học được xác định trước.

LXP là một giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục tuyệt vời trong công nghệ học tập có thể giúp các tổ chức hướng tới việc học tập mang tính tương tác hơn, cá nhân hóa hơn, tập trung vào trải nghiệm của người học.

3.2 Học từ AR/VR

Thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) là một giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục đang phát triển rộng rãi.

Thực tế tăng cường (AR) là một môi trường đắm chìm trong thế giới vật chất, trong đó thông tin nhận thức(thị giác, thính giác, xúc giác, sử, và khứu giác,...) được vi tính hóa, “tăng cường” các yếu tố trong thế giới thực. Mặt khác, thực tế ảo (VR) là sự mô phỏng môi trường 3D mà mọi người có thể tương tác bằng kính hoặc mũ đội đầu VR.

Các tiến bộ công nghệ này tạo ra sự sống động trong việc giảng dạy các môn như Lịch sử, Địa lý và Sinh học.

Ví dụ: Đại học Cleveland đã thực hiện đào tạo về giải phẫu và phẫu thuật thông qua việc sử dụng mô hình con người 3D kết hợp với thực tế ảo (AR).

3.3 Game hóa

Các nhà giáo dục sẽ giúp trẻ ghi nhớ các môn học một cách rõ ràng bằng một chiến lược học tập xuất sắc với “Game hóa”. Thuật ngữ này đề cập đến việc áp dụng các yếu tố và nguyên tắc cơ bản dựa trên hình thức của trò chơi và được áp dụng vào các vấn đề thực tiễn. Nó liên quan đến việc sử dụng các yếu tố từ trò chơi để giải quyết một vấn đề cụ thể.

Học tập theo “Game hóa” rất phổ biến trong giáo dục từ mầm non đến lớp 12 và đang dần trở nên phổ biến trong lĩnh vực đào tạo. Giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục này giúp tạo hứng thú cho người học và giúp họ ghi nhớ sâu và lâu hơn rất nhiều phương pháp học truyền thống.

3.4 Tích hợp các ứng dụng tạo cuộc họp trực tuyến vào trang Web

Trong những năm gần đây, các ứng dụng tạo cuộc họp trực tuyến như Zoom, Google Meet,... đã giúp các trường học tổ chức cho học sinh học và tổ chức thi trực tuyến trong thời kỳ đại dịch COVID-19. Nhưng hiện tại các trường học có thể tích hợp trang Web của mình với các ứng dụng này và tạo ra trải nghiệm học tập liền mạch trong thời gian thực cho học sinh khi tham gia lớp học từ xa.

Tìm hiểu thêm về: Mô hình chuyển đổi số trong giáo dục và quá trình đổi mới hệ thống

IV. Để chuyển đổi số trong giáo dục cần chuẩn bị những gì

4.1 Kỹ năng cần có khi tham gia vào quá trình chuyển đổi số

     - Kỹ năng công nghệ số: Là khả năng sử dụng các công cụ và nền tảng kỹ thuật số để học tập, làm việc và giao tiếp. Bạn cần biết cách truy cập, tìm kiếm, lưu trữ, xử lý và bảo mật dữ liệu, thông tin trên các thiết bị di động, máy tính và internet.

     - Kỹ năng mềm: Là khả năng thích ứng, hợp tác, sáng tạo và giải quyết vấn đề trong môi trường kỹ thuật số. Bạn cần biết cách tự học, tự quản lý, phản hồi và phê bình, làm việc nhóm và lãnh đạo.

     - Kỹ năng chuyên môn: Là khả năng nắm bắt và vận dụng các kiến thức, kỹ năng phù hợp với lĩnh vực hoạt động của mình. Bạn cần biết cách cập nhật và nâng cao kiến thức, kỹ năng của mình dựa trên xu hướng và nhu cầu của thị trường và xã hội.

4.2 Cách tốt nhất để tạo ra giá trị với chuyển đổi số trong giáo dục

Cách tốt nhất để mang lại giá trị cho học viên của bạn thông qua chuyển đổi số trong giáo dục liên quan đến nhiều yếu tố, tất cả đều nên được phân tích SWOT vì nó cho phép các phương pháp học tập được cá nhân hóa khi bạn xác định phạm vi chuyển đổi kỹ thuật số trong giáo dục cho tổ chức của mình. 

Phân tích SWOT (Điểm mạnh, Điểm yếu, Cơ hội và Thách thức) đảm bảo tính chính xác và thành công của quá trình chuyển đổi số trong giáo dục.

Có thể bạn sẽ quan tâm: Cập nhật thực trạng chuyển đổi số trong giáo dục hiện nay

Cách tiếp cận này sẽ giúp tổ chức giáo dục đáp ứng các yêu cầu của mình và có kế hoạch phát triển rõ ràng hơn cho các hành động trong tương lai, đồng thời đảm bảo khoản đầu tư của mình mang lại giá trí cho sinh viên. Các nhà giáo dục và nhà quản trị có thể sử dụng phân tích SWOT trong quá trình chuyển đổi số giáo dục để:

• Xem xét trường học/đại học của mình hoạt động tốt nhất ở đâu.
• Xác định các hướng và các lĩnh vực cần cải thiện.
• Xác định các mục tiêu chiến lược cần hướng tới.
• Kiểm tra tính khả thi của các sáng kiến kỹ thuật số.
• Xác định các bên liên quan sẽ được hưởng lợi như thế nào từ việc chuyển đổi.
• Khám phá cách triển khai các công cụ mới trong suốt quá trình giáo dục.

Theo phân tích SWOT của mình, như một phần trong các bước hướng tới chuyển đổi số hoàn toàn của quy trình giáo dục, điều quan trọng là trường học phải thu hút một đối tác công nghệ đáng tin cậy để quản lý việc triển khai công nghệ và cung cấp các giải pháp hiệu suất cao.

Bằng cách cải thiện trải nghiệm học tập với các giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục, cả học sinh và giáo viên đều có thể cải thiện kỹ năng của mình và tạo ra một quy trình giáo dục tích cực. Chuyển đổi số trong giáo dục có thể được áp dụng trên nhiều khía cạnh, từ học trực tuyến đến giáo dục thông minh, đánh giá học sinh, trải nghiệm học tập được cá nhân hóa và hình thức thi cử trực tuyến.

Chuyển đổi số trong giáo dục mang lại nhiều lợi ích, bao gồm tăng cường tương tác và trải nghiệm thực tế cho người học, nâng cao chất lượng giáo dục với sự trợ giúp của các công nghệ tiên tiến và giảm chi phí đào tạo. Việc chuyển sang học trực tuyến cũng mang lại nhiều lợi ích cho người học, họ có thể tiếp cận nhiều khóa học hơn dựa trên sở thích của họ với chi phí thấp hơn. Khi công nghệ tiếp tục phát triển, chúng ta cần có những giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục để có thể mong đợi nhiều đổi mới hơn nữa sẽ cách mạng hóa giáo dục và mang lại cơ hội học tập tốt hơn cho mọi người trên khắp thế giới.

Bài viết liên quan: Tầm quan trọng và lợi ích của chuyển đổi số trong giáo dục

V. Tác động của chuyển đổi số tới Giáo dục và Đào tạo ở Việt Nam

Quá trình chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo tại Việt Nam đã mang lại nhiều tác động tích cực cho ngành. Một số tác động này đề cập đến:

• Thay đổi trong phương pháp giảng dạy
• Tăng cơ hội tiếp cận các chương trình giáo dục và đào tạo
• Nâng cao chất lượng tổng thể của giáo dục và đào tạo ở Việt Nam.

Một trong những tác động rõ ràng nhất của chuyển đổi số đối với giáo dục và đào tạo ở Việt Nam là sự chuyển đổi trong phương pháp dạy và học. Việc sử dụng các giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục ứng dụng công nghệ kỹ thuật số cho phép các nhà giáo dục thu hút và giữ chân học sinh tốt hơn bằng cách cung cấp nội dung cho học sinh theo cách hấp dẫn và tương tác hơn. Các công cụ kỹ thuật số như phần mềm giáo dục, mô phỏng và trò chơi mang lại trải nghiệm học tập được vá nhân hóa hơn, tương ứng với nhu cầu và phong cách học tập cụ thể của mỗi học sinh.

Chuyển đổi số cũng đã cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận các cơ hội giáo dục và đào tạo tại Việt Nam. Việc sử dụng các nền tảng học tập trực tuyến giúp học sinh ở vùng sâu vùng xa hoặc vùng khó khăn tiếp cận được các nguồn tài nguyên giáo dục mà trước đây họ không thể tiếp cận được. Điều này đã giúp thu hẹp khoảng cách giữa giáo dục thành thị và nông thôn ở Việt Nam.

Ngoài ra, các sáng kiến giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục cũng có thể giúp nâng cao chất lượng tổng thể của giáo dục và đào tạo tại Việt Nam. Việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số cho phép các nhà giáo dục thu thập và phân tích dữ liệu về hoạt động học tập và kết quả học tập của học sinh. Cách tiếp cận dựa trên dữ liệu này cho phép các nhà giáo dục xác định các lĩnh vực cần cải thiện và điều chỉnh phương pháp cũng như nội dung giảng dạy để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của học sinh.

Để thích ứng với thời đại công nghệ số, các giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục cần được thực hiện một cách toàn diện và hiệu quả. Chuyển đổi số trong giáo dục không chỉ là việc sử dụng các thiết bị và phần mềm công nghệ, mà còn là việc thay đổi cách tiếp cận, lên kế hoạch và đánh giá các hoạt động giáo dục. Các giải pháp chuyển đổi số trong giáo dục cần phải dựa trên nhu cầu và khả năng của các đối tượng liên quan, đồng thời tận dụng các nguồn lực và cơ hội có sẵn. Chuyển đổi số trong giáo dục là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự đổi mới và hợp tác giữa các bên. Chỉ có như vậy, chuyển đổi số trong giáo dục mới có thể mang lại những lợi ích to lớn cho học sinh, giáo viên, nhà trường và xã hội.

LIÊN HỆ HỢP TÁC CÙNG VR360 
VR360 – ĐỔI MỚI ĐỂ KHÁC BIỆT 
- Facebook: https://www.facebook.com/vr360vnvirtualtour/
- Hotline:  0935 690 369  
- Email: infor@vr360.com.vn 
- Địa chỉ:

• 123 Phạm Huy Thông, Sơn Trà, Đà Nẵng
• Toà nhà Citilight, số 45 Võ Thị Sáu, Đakao, Quận 1, TP Hồ Chí Minh
• 3B Đặng Thái Thân, Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm, Hà Nội