Chuyển đổi số bảo tàng: Hướng đi mới để phát huy giá trị di sản

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu trong phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay. Ở lĩnh vực văn hóa, cụ thể trong lĩnh vực bảo tàng, chuyển đổi số được xem là một nhiệm vụ quan trọng để vừa bảo tồn, gìn giữ vừa mở rộng, giao lưu, phát huy các giá trị văn hóa, quảng bá hình ảnh đất nước con người Việt Nam ra thế giới. Cùng tìm hiểu những nội dung xoay quanh chuyển đổi số bảo tàng trong bài viết này! 

I. Tình hình chuyển đổi số bảo tàng hiện nay 

Bộ VHTTDL đặt mục tiêu đến năm 2030, 100% di sản văn hóa vật thể, phi vật thể và di sản tư liệu, các di tích quốc gia đặc biệt, bảo vật quốc gia được số hóa và ứng dụng trên các nền tảng số. 

Thời gian gần đây, nhiều hoạt động liên quan đến chuyển đổi số trong văn hóa nói chung và bảo tàng nói riêng được đẩy mạnh triển khai, đạt được nhiều thành tựu. Chuyển đổi số bảo tàng giúp người dân có thể tiếp cận dễ dàng hơn với các hiện vật, tư liệu liên quan đến lịch sử tại bảo tàng. Với kho tàng tài liệu, hiện vật, di tích đồ sộ, phong phú và đa dạng. Việc triển khai chuyển đổi số là một trong những nhiệm vụ quan trọng mà các cơ sở ban ngành cần triển khai sâu rộng đến các bộ phận địa phương. Các di tích, hiện vật tại bảo tàng được số hóa sẽ trở thành tà sản vô giá phục vụ phát triển các ngành du lịch, công nghiệp văn hóa... mang về giá trị kinh tế lớn cho đất nước.  

Hiện một số địa phương tiên phong trong triển khai thực hiện các giải pháp chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số hóa 3D, công nghệ thực tế ảo vào khai thác, quản lý, lan tỏa giá trị di sản. 

Tiêu biểu như tại Hà Nội, Văn Miếu - Quốc Tử Giám mang lại sự hứng thú cho khách tham quan khi ứng dụng công nghệ VR. Đây là hệ thống cơ sở dữ liệu số được xây dựng theo hướng nền tảng mở, ứng dụng các công nghệ số hóa mới nhất hiện nay trong lĩnh vực di sản văn hóa (công nghệ số hóa quét Laser 3D, không ảnh, thực tế ảo AR/VR…) Bên cạnh đó, khu di tích đã triển khai hệ thống vé điện tử, thay đổi mô hình quản lý vận hành tiện lợi giúp tối ưu quy trình tham quan trải nghiệm. 

Tại Đà Nẵng, bảo tàng, nhà trưng bày đều có những kế hoạch triển khai cho chủ trương chuyển đổi số toàn diện trong thành phố. Bảo tàng Mỹ Thuật Đà Nẵng, bảo tàng Thành ủy đã ứng dụng công nghệ thực tế ảo VR, tạo nên tour tham quan thực tế ảo giúp du khách có thể tiếp cận đến những hiện vật, tài liệu một cách mới lạ và độc đáo. Nhà trưng bày Hoàng Sa cũng không nằm ngoài chủ trương này, khi ứng dụng công nghệ VR, 3D để giới thiệu các hiện vật, di tích đến gần hơn với du khách trong và ngoài nước. Đặc biệt, nhà trưng bày Hoàng Sa còn ứng dụng QR code cho 300 hiện vật, du khách chỉ cần quét mã để tìm hiểu các thông tin liên quan cũng như bắt đầu hành trình khám phá trong thế giới ảo. 

Tại Quảng Nam, khu di tích Mỹ Sơn mang đến cho du khách một sản phẩm trực tuyến thông qua hệ thống thế giới ảo ứng dụng Metaverse - một hệ thống dựa trên 3 nền tảng công nghệ gồm không gian trải nghiệm VR360, Metaverse spy và Map 3D. Du khách không chỉ tham quan với những hình ảnh chân thật mà còn có cảm giác trải nghiệm thực tế ngay trong thế giới ảo. 

Xem thêm bài viết: Số Hóa Bảo Tàng: Điểm Nhấn Thu Hút Khách Tham Quan

II. Các công nghệ hỗ trợ chuyển đổi số bảo tàng 

2.1 Công nghệ Smart Museum 3D/360 

Công nghệ Smart Museum 3D/360 là một giải pháp tương tác thông minh trong hoạt động chuyển đổi số bảo tàng. Dựa trên nền tảng 3D laser scanning, công nghệ này cho phép số hóa hiện vật và tái hiện không gian bên trong và bên ngoài của bảo tàng bằng hình ảnh 360 độ sắc nét và chân thực. Đặc biệt, người xem có thể tương tác trực tiếp với các hiện vật trên phần mềm, xoay, phóng to, thu nhỏ và thậm chí đo đạc kích thước bất kỳ trên hình ảnh 360 độ. 

Tại bảo tàng Dân tộc học đã có hơn 31 nghìn hiện vật đã được số hóa bằng công nghệ quét ba chiều (3D Laser Scanning) kết hợp với kỹ thuật hình ảnh 360 độ. Cung cấp trải nghiệm tham quan 3D tour trực tuyến cho khách thăm quan. 

2.2 Công nghệ iMuseum VFA 

Công nghệ iMuseum VFA ứng dụng đa phương tiện gồm audio, text, ảnh chất lượng cao, trợ giúp người dùng tham quan trực tuyến hoặc trực tiếp tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (VFA). Ứng dụng được tích hợp trên cả hai nền tảng Android và iOS, sử dụng công nghệ quét mã QR và định vị iBeacon. Giải pháp công nghệ mang đến nhiều hiệu quả trong hoạt động quảng bá và thu hút du khách thăm quan bảo tàng. 

2.3 Công nghệ Metaverse  

Ứng dụng Metaverse trong bảo tàng giúp quảng bá hình ảnh hiện vật đến gần hơn với công chúng. Không chỉ làm tốt vai trò quảng bá, công nghệ còn mang đến cho du khách những trải nghiệm tham quan chân thật, nhập vai vào không gian ảo được mô phỏng và tái hiện chân thật. Bởi hệ thống dựa trên 3 nền tảng công nghệ gồm không gian trải nghiệm VR360, Metaverse spy và Map 3D, mang đến chuyến tham quan bảo tàng chân thật và thuận tiện nhất. 

III. Chuyển đổi số bảo tàng mang đến những lợi ích gì? 

Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng mang lại nhiều lợi ích không chỉ cho ban quản lý bảo tàng mà còn mang đến những trải nghiệm tuyệt vời dành cho du khách.  

      - Tiếp cận mở rộng và dễ dàng: Chuyển đổi số bảo tàng giúp ban quản lý mở rộng phạm vi tiếp cận đến khách du lịch. Thông qua các ứng dụng công nghệ VR để quảng bá bộ sưu tập và tài nguyên của bảo tàng. Khách tham quan từ xa có thể truy cập vào các tài liệu, hiện vật và tri thức mà trước đây họ có thể không thể trải nghiệm được. Đặc biệt tiếp cận đến nhiều nhóm du khách đến từ nhiều nơi trên thế giới có mong muốn tham quan bảo tàng, hoặc bị thu hút bởi bảo tàng có thể dễ dàng truy và tham quan thuận tiện. 

      - Tăng cường trải nghiệm của du khách: Đối với bảo tàng, việc tham quan và tiếp cận đến các hiện vật dường như bị hạn chế bởi tính bảo tồn, lưu giữ của các hiện vật cao. Chuyển đổi số bảo tàng giúp tăng cường trải nghiệm của du khách. Bằng cách cung cấp các trải nghiệm kỹ thuật số như tour ảo, ứng dụng di động tạo ra một cách tiếp cận hấp dẫn và tương tác với khách tham quan, làm tăng sự hứng thú và hiểu biết về nền văn hóa và lịch sử. 

      - Bảo tồn di sản: Ứng dụng công nghệ thực tế ảo trong bảo tàng cho phép bảo tồn và lưu giữ các tài nguyên văn hóa và lịch sử một cách hiệu quả hơn. Bằng cách tạo ra các bản sao số của hiện vật và tài liệu, bảo tàng giảm được rủi ro về mất mát và tổn thất. Tham quan, nghiên cứu các hiện vật thông qua thế giới ảo giúp hạn chế các tác động ngoại cảnh đến hiện vật, lưu giữ an toàn và đảm bảo không bị mai một theo thời gian. 

      - Nâng cao hiệu quả quản lý: Công nghệ số giúp quản lý hiện vật, tài liệu và hoạt động bảo tàng hiệu quả hơn. Các hiện vật được lưu trữ nhờ vào phương pháp quét và gắn mã QR 360, được lưu trữ một cách khoa học trên hệ thống. Ban quản lý bảo tàng có thể tối ưu thời gian kiểm kê sổ sách, rút gắn thời gian soát vé nhờ vào ứng dụng công nghệ mới. 

IV. Thách thức khi triển khai chuyển đổi số bảo tàng 

Để có thể triển khai chuyển đổi số bảo tàng thành công, cần có những kế hoạch triển khai dài hạn. Đến thời điểm hiện tại, dù đã có nhiều bảo tàng triển khai chuyển đổi số và mang đến những thành công thì cũng nhiều thách thức chung cho hành trình chuyển đổi số này.  

Đầu tiên về chi phí: Để triển khai các dự án ứng dụng công nghệ mới đòi hỏi nguồn chi phí đầu tư đáng kể. Từ việc cập nhật công nghệ đến đào tạo nhân sự cũng như duy trì hạ tầng kỹ thuật số. Đòi hỏi chính phủ cần triển khai những chính sách hỗ trợ cho các bảo tàng trong hành trình chuyển đổi số. Bên cạnh đó, bảo tàng cũng cần có những kế hoạch đào tạo để nâng cao kỹ năng chuyên môn của nhân viên, cung cấp kiến thức về công nghệ để triển khai và quản lý các dự án ứng dụng công nghệ. Việc tìm kiếm ứng viên mới hoặc đào tạo nhân viên cũng là một trong những thách thức cần giải quyết.  

Vấn đề bảo mật và quản lý dữ liệu là một trong những thách thức lớn của bảo tàng khi triển khai chuyển đổi số. Bởi các thông tin dữ liệu đều được lưu trữ trên hệ thống số, việc bảo mật dữ liệu, đảm bảo các thông tin cá nhân của du khách là một thách thức quan trọng. Bảo tàng cần phải có các biện pháp bảo mật chặt chẽ và chính sách quản lý dữ liệu hiệu quả. Chuyển đổi số bảo tàng đòi hỏi tính đồng bộ, vì vậy cần phải “làm tư tưởng” cho các tổ chức bảo tàng trên cả nước về tầm quan trọng, lợi ích và cách thức triển khai thực hiện.  

Là một trong những nhiệm vụ quan trọng, chuyển đổi số bảo tàng đã đat được những thành tựu nhất định trong hành trình triển khai. Với những thông tin được chia sẻ, hy vọng các bảo tàng sẽ có những hướng triển khai cũng như ứng dụng công nghệ phù hợp trong dự án. Nhận thông tin tư vấn và hỗ trợ về các giải pháp thực tế ảo qua hotline 0935 69 03 69. 

Bài viết liên quan: 

• Bảo tàng số: Xu hướng mới trong hành trình bảo vệ văn hóa lịch sử

LIÊN HỆ HỢP TÁC CÙNG VR360 
VR360 – ĐỔI MỚI ĐỂ KHÁC BIỆT 
- Facebook: https://www.facebook.com/vr360vnvirtualtour/
- Hotline:  0935 690 369  
- Email: infor@vr360.com.vn 
- Địa chỉ:

• 123 Phạm Huy Thông, Sơn Trà, Đà Nẵng
• Toà nhà Citilight, số 45 Võ Thị Sáu, Đakao, Quận 1, TP Hồ Chí Minh
• 3B Đặng Thái Thân, Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm, Hà Nội