II. Mục tiêu của chính phủ điện tử
Mục tiêu xây dựng chính phủ điện tử hướng tới chính phủ số
III. Lợi ích chính phủ điện tử mang lại
IV. Các mô hình giao dịch của chính phủ điện tử
V. Quá trình triển khai chính phủ điện tử tại một số tỉnh, thành phố hiện nay
VI. Những thách thức trong việc triển khai chính phủ điện tử
Chính phủ điện tử mở ra một bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính - giúp người dân có thể truy cập, tra cứu, giao dịch và sử dụng các dịch vụ công một cách thuận tiện từ bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào. VR360 sẽ cung cấp thông tin tổng quan về Chính phủ điện tử là gì? Mục tiêu, lợi ích và các mô hình giao dịch trong bài viết sau.
Theo Bộ Nội Vụ, Chính phủ điện tử là một thuật ngữ chung cho các dịch vụ dựa trên web từ các bộ, cơ quan ngang bộ, các cơ quan thuộc chính phủ, và chính quyền địa phương. Trong Chính phủ điện tử chính phủ sử dụng các công nghệ thông tin, internet và truyền thông để thúc đẩy Chính phủ ngày càng hiệu quả và hiệu suất hơn, giúp Chính phủ dễ tiếp cận, gắn kết và có trách nhiệm hơn với công dân. Sự tương tác có thể được thực hiện dưới dạng công dân truy cập thông tin, tiếp cận hồ sơ, hoặc thanh toán và nhiều hoạt động khác thông qua world-wide-web (www).
Hay như Wikipedia có định nghĩa, chính quyền điện tử là việc sử dụng các thiết bị truyền thông công nghệ, chẳng hạn như máy tính và Internet, để cung cấp các dịch vụ công cho công dân và những người khác trong một quốc gia hoặc khu vực. Chính phủ điện tử mang đến những cơ hội mới để công dân tiếp cận trực tiếp và thuận tiện hơn với chính phủ và cung cấp dịch vụ trực tiếp cho công dân.
Và tới hiện tại vẫn còn rất nhiều định nghĩa khác nhau về Chính phủ điện tử hay Chính quyền điện tử. Ví như Liên Hợp Quốc, Chính phủ điện tử là khái niệm về các cơ quan chính phủ sử dụng công nghệ thông tin như mạng diện rộng, Internet, các phương tiện di động để quan hệ với người dân, với doanh nghiệp và bản thân các cơ quan chính phủ.
Cũng theo Bộ TT&TT, Chính phủ điện tử là Chính phủ ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn. Hay nói một cách khác, đây là quá trình tin học hóa các hoạt động của chính phủ.
Chính phủ điện tử, hiểu một cách đơn giản, là “bốn Không”, có khả năng họp không gặp mặt, xử lý văn bản không giấy, giải quyết thủ tục hành chính không tiếp xúc và thanh toán không dùng tiền mặt. Các đặc điểm của Chính phủ điện tử bao gồm: Cung cấp dịch vụ điện tử, quy trình làm việc điện tử, bỏ phiếu điện tử.
Vì vậy, nhìn chung, Chính phủ điện tử hay Chính quyền điện tử là việc ứng dụng ICT (Information & Communications Technologies - Công nghệ thông tin và Truyền thông) vào các hoạt động của các cơ quan Chính phủ, để cung cấp các dịch vụ của chính phủ cho người dân và doanh nghiệp một cách hiệu quả. Thông qua đổi mới phương thức giải quyết công việc và chính phủ điện tử, các chính phủ trên toàn thế giới có thể hoạt động hiệu quả hơn, cung cấp dịch vụ tốt hơn, đáp ứng nhu cầu của công dân về tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, bao trùm hơn. Từ đó duy trì và nâng cao niềm tin của công dân vào chính phủ của họ.
Chính phủ điện tử giúp tối ưu hóa quản lí nguồn lực, giảm thiểu các thủ tục hành chính rườm rà.
Chính phủ điện tử hướng tới mục tiêu chung cuối cùng là nâng cao năng lực, hiệu quả điều hành nhà nước của chính phủ. Từ đó, tăng tính công khai, minh bạch đối với thông tin, hoạt động, dịch vụ chính phủ, tối ưu hóa chi phí và mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dân.
Cụ thể, nâng cao năng lực quản lý điều hành của cơ quan chính quyền các cấp và chính phủ thông qua trao đổi văn bản điện tử, thu thập thông tin chính xác và kịp thời ra quyết định, giao ban điện tử... Nâng cao mức độ thuận tiện, tạo điều kiện tốt nhất để người dân dễ dàng truy cập, tiếp cận các dịch vụ công; Giảm chi phí đáng kể cho bộ máy chính phủ; Xây dựng chính phủ hiện đại, hiệu quả và minh bạch; Chính phủ điện tử tạo ra cách thức lãnh đạo mới thông qua những phương thức mới, đảm bảo và tăng cường quyền lợi cho người dân, đồng thời nâng cao năng lực quản lý và điều hành đất nước.
Đầu năm 2023, Bộ TT&TT ban hành Chỉ thị 01/CT-BTTTT về định hướng phát triển ngành Thông tin và Truyền thông năm 2023 và giai đoạn 2024 – 2025, trong đó nhấn mạnh công cuộc chuyển đổi số quốc gia do ngành Thông tin và Truyền thông chủ trì xây dựng và triển khai thực hiện với mục tiêu kép vừa phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, vừa hình thành các doanh nghiệp công nghệ số lớn mạnh của Việt Nam để vươn ra thế giới.
Mục tiêu đến năm 2025, xếp hạng về Chính phủ điện tử của Việt Nam vào top 50 thế giới; tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình đạt 80%; số lượng giao dịch qua nền tảng, tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia đạt 860 triệu giao dịch; tỷ lệ cung cấp dữ liệu mở của cơ quan Nhà nước đạt 100%.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Chính phủ Việt Nam xác định xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, xã hội số và nền kinh tế số là một trong những ưu tiên hàng đầu trong giai đoạn 2016-2020 để tạo ra những nền móng vững chắc cho việc chuyển đổi số toàn diện trong giai đoạn 2021-2030 (Chinhphu.vn).
Đặc biệt, đã có chuyển biến trong nhận thức về Chính phủ điện tử và quá trình triển khai hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số và xã hội số; bảo đảm gắn kết giữa ứng dụng CNTT với cải cách hành chính, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Theo Báo cáo Chính phủ điện tử của Liên hợp quốc năm 2022 (E-Government Survey 2022), Việt Nam có vị trí thứ 86 trong 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc và vị trí thứ 6 ở Đông Nam Á sau các quốc gia Singapore, Malaysia, Thái Lan, Brunei và Indonesia. Việt Nam đã duy trì được việc tăng hạng liên tục trong giai đoạn 2014-2020 từ vị trí 99 lên vị trí 86.
Đầu năm 2023, Bộ TT&TT ban hành Chỉ thị 01/CT-BTTTT về định hướng phát triển ngành Thông tin và Truyền thông năm 2023 và giai đoạn 2024 – 2025, trong đó nhấn mạnh công cuộc chuyển đổi số quốc gia do ngành Thông tin và Truyền thông chủ trì xây dựng và triển khai thực hiện với mục tiêu kép vừa phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, vừa hình thành các doanh nghiệp công nghệ số lớn mạnh của Việt Nam để vươn ra thế giới.
Mục tiêu đến năm 2025, xếp hạng về Chính phủ điện tử của Việt Nam vào top 50 thế giới; tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình đạt 80%; số lượng giao dịch qua nền tảng, tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia đạt 860 triệu giao dịch; tỷ lệ cung cấp dữ liệu mở của cơ quan Nhà nước đạt 100% (Nguồn vietnamnet.vn).
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số vẫn còn những hạn chế như: hạ tầng kỹ thuật chưa được tối ưu hóa và vận hành chuyên nghiệp, chưa có khả năng linh hoạt đáp ứng yêu cầu mới phát sinh; việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước còn hạn chế; tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến phát sinh hồ sơ và tỷ lệ hồ sơ xử lý trực tuyến thấp; hoạt động của cơ quan nhà nước còn dựa trên giấy tờ theo cách truyền thống; xếp hạng quốc gia về Chính phủ điện tử có cải thiện nhưng mới ở mức trung bình trong khu vực; chuyển đổi số chưa có nhiều kết quả đột phá. Bên cạnh đó, công tác bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng, công tác phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số và kinh phí cho hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số, chuyển đổi số chưa thực sự được quan tâm.
Nguyên nhân chính là do thiếu chiến lược tổng thể; các văn bản đã được ban hành chủ yếu là các nội dung kế hoạch triển khai Chính phủ điện tử trong các giai đoạn. Do đó, khi có chiến lược tổng thể sẽ xác định được tầm nhìn, mục tiêu, trách nhiệm triển khai các nội dung theo một lộ trình, bảo đảm việc triển khai được đồng bộ, kế thừa, kết nối, phát triển cả chiều sâu, chiều rộng.
Sau khi tìm hiểu nội dung về khái niệm chính phủ điện tử là gì, mục tiêu của chính phủ điện tử và mục tiêu xây dựng chính phủ điện tử hướng tới chính phủ số, mời bạn đọc theo dõi lợi ích chính phủ điện tử mang lại trong phần tiếp theo dưới đây.
Chính phủ điện tử đóng vai trò và có nhiệm vụ quan trọng trong việc cải thiện quản lý và cung cấp dịch vụ công, tạo điều kiện thuận lợi cho sự tương tác giữa người dân, doanh nghiệp và chính phủ. Dưới đây là một số lợi ích chính quyền điện tử mang lại:
Hiểu một cách đơn giản, CPĐT có vai trò quan trọng trong việc cải thiện hiệu suất hành chính, tăng tính minh bạch và tương tác, cung cấp dịch vụ công tiện lợi hơn và thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội số.
Trong chính phủ điện tử, có một số mô hình giao dịch khác nhau để thực hiện việc cung cấp dịch vụ công và tương tác với người dân, doanh nghiệp. Dưới đây là một số mô hình phổ biến:
Ở những địa phương đã bắt đầu triển khai CPĐT như Hải Phòng đã bố trí mỗi năm khoảng 20 tỷ đồng, Bắc Giang mỗi năm bố trí khoảng 60 tỷ đồng để hoàn thiện các hệ thống cốt lõi xây dựng chính phủ điện tử… (Chinhphu.vn)
Tổ công tác của Thủ tướng kiểm tra các tỉnh, thành phố gồm Hà Nội, Hải Phòng, Phú Thọ, Thái Nguyên, Bắc Ninh, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Hải Dương về tình hình triển khai các nhiệm vụ liên quan đến Chính phủ điện tử và cải cách thủ tục hành chính.
Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng, thời gian qua, các cơ quan đã tập trung triển khai các nhiệm vụ do Thủ tướng giao trong hai lĩnh vực gắn bó chặt chẽ với nhau nói trên.
“Chưa bao giờ chúng ta làm bài bản như hiện nay”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh và cho biết, VPCP đã tham mưu Chính phủ, Thủ tướng ban hành rất nhiều văn bản chỉ đạo như Nghị quyết 02 về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, Nghị quyết 17/NQ-CP về Chính phủ điện tử…
Ở địa phương, những ví dụ tốt được nhắc tới là Bắc Giang sử dụng chữ ký số trong 100% văn bản gửi VPCP, Hải Phòng, Hà Nội, Bắc Ninh, Thái Nguyên cũng đạt gần 100%.
Theo ông Ngô Hải Phan, thành viên Tổ công tác, Cục trưởng Cục Kiểm soát thủ tục hành chính, VPCP, việc triển khai Chính phủ điện tử đã đạt nhiều kết quả nổi bật. Các địa phương đã bắt đầu triển khai nền tảng chính quyền điện tử. Như Hải Phòng đã bố trí mỗi năm khoảng 20 tỷ đồng, Bắc Giang mỗi năm bố trí khoảng 60 tỷ đồng để hoàn thiện các hệ thống cốt lõi xây dựng chính quyền điện tử…
.
Đã hoàn thành việc kết nối với trục liên thông văn bản quốc gia theo hướng dẫn của VPCP để triển khai gửi, nhận văn bản điện tử.
Tuy nhiên, vẫn còn những nhiệm vụ chậm triển khai và chưa đáp ứng yêu cầu, như Phú Thọ mới đang trình Chủ tịch UBND tỉnh kế hoạch triển khai Nghị quyết 17/NQ-CP về Chính phủ điện tử, trong khi thời hạn là 31/3. Nhiều địa phương chưa hoàn thành việc thành lập, kiện toàn bộ phận một cửa, dù thời hạn là quý IV/2018, như Hải Phòng chưa thành lập trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh, Thái Nguyên mới phê duyệt đề án thành lập trung tâm này. Bắc Giang vẫn chưa xây dựng cổng dịch vụ công trực tuyến tập trung, duy nhất…
Nhìn chung, số hồ sơ trực tuyến, nhất là cấp độ 4, phát sinh còn rất thấp, thậm chí không có hồ sơ phát sinh như tại Bắc Ninh.
Báo cáo của các địa phương cũng cho thấy một số những khó khăn, vướng mắc trong triển khai Chính phủ điện tử, cải cách thủ tục hành chính. Chẳng hạn như việc chậm ban hành một số Nghị định về quản lý, kết nối, chia sẻ dữ liệu, về định danh và xác thực điện tử cho cá nhân, tổ chức… Nhiều ứng dụng công nghệ thông tin còn manh mún, nhỏ lẻ, thiếu đồng bộ…
Cổng dịch vụ công quốc gia đã có trên 35 triệu lượt truy cập; trên 134 nghìn tài khoản đăng ký; trên 7 triệu hồ sơ được đồng bộ trạng thái... Ước tính, tổng chi phí xã hội tiết kiệm được khi thực hiện dịch vụ công trực tuyến là khoảng 6.490 tỷ đồng/năm (Theo tapchitaichinh.vn)
Tuy nhiên, CMCN 4.0 cũng đặt ra các thách thức cho phát triển CPĐT gồm:
Những khó khăn, thách thức trên đặt ra yêu cầu cần hoàn thiện hệ thống hành lang pháp lý đồng bộ, cơ chế thực hiện xây dựng CPĐT, triển khai các hoạt động hỗ trợ người dân, DN trong việc tiếp cận, sử dụng dịch vụ công trực tuyến hiệu quả; đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu quản trị CPĐT hiện đại; Đảm bảo an toàn thông tin mạng, an ninh mạng và bảo vệ thông tin cá nhân của người dân, đảm bảo sự đồng bộ giữa các giải pháp công nghệ và phi công nghệ; Tích cực thúc đẩy hợp tác quốc tế, trao đổi chuyển giao công nghệ phát triển CPĐT.
Để thúc đẩy ứng dụng CNTT, xây dựng Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động, quản lý, điều hành của các cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều giải pháp chỉ đạo, điều hành, trong đó tập trung tiếp tục hoàn thiện môi trường pháp lý cho việc thúc đẩy ứng dụng CNTT, phát triển Chính phủ điện tử như xây dựng, ban hành một số văn bản về kết nối, chia sẻ dữ liệu, ưu đãi thúc đẩy phát triển, ứng dụng CNTT; Nghị định thay thế Nghị định 102/2009/NĐ-CP ngày 06/11/2009 về quản lý đầu tư ứng dụng CNTT sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước; Nghị quyết về Chính phủ điện tử giai đoạn 2018-2020, định hướng đến năm 2025;…
Bên cạnh đó, thành lập Ủy ban quốc gia về Chính phủ điện tử trên cơ sở kiện toàn Ủy ban Quốc gia về ứng dụng CNTT do Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch Ủy ban. Các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trực tiếp chỉ đạo, ưu tiên nguồn lực, tăng cường phối hợp xây dựng Chính phủ điện tử.
Triển khai các giải pháp công nghệ tập trung vào phát triển nền tảng công nghệ Chính phủ điện tử phục vụ chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ như Khung kiến trúc Chính phủ điện tử phiên bản 2.0. Tập trung đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện các cơ sở dữ liệu quốc gia; xây dựng nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu.
Ứng dụng CNTT, xây dựng Chính phủ điện tử không chỉ gắn kết chặt chẽ với cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm an toàn, an ninh thông tin mà còn phải đẩy mạnh thực hiện cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, mức độ 4. Chính phủ đã phân công rất rõ ràng, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cơ quan, Bộ ngành, địa phương triển khai các dịch vụ công mức độ 3, mức độ 4, đặc biệt là phải tập trung vào dịch vụ công trực tuyến mức độ 4. Các Bộ, ngành, địa phương cũng phải căn cứ vào dịch vụ công sẽ triển khai để thuê dịch vụ, không tự làm, tự lập những cơ sở dữ liệu riêng biệt, không kết nối, chia sẻ. Đẩy nhanh quá trình xây dựng, hoàn thiện Cổng Dịch vụ công quốc gia.
Tập trung triển khai Đề án phát triển Hệ tri thức Việt số hóa với mục tiêu xây dựng hệ tri thức tổng hợp mọi lĩnh vực, đặc biệt là những lĩnh vực liên quan trực tiếp đến đời sống của mọi người dân.
Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp quý độc giả hình dung được về chính quyền điện tử là gì và những mục tiêu mà chính quyền điện tử hướng đến. Trong những bài viết tiếp theo, VR360 cũng sẽ tổng hợp những chính sách, thông tin mới nhất từ chính quyền về Chính quyền điện tử.
Mục lục
II. Mục tiêu của chính phủ điện tử
Mục tiêu xây dựng chính phủ điện tử hướng tới chính phủ số
III. Lợi ích chính phủ điện tử mang lại
IV. Các mô hình giao dịch của chính phủ điện tử
V. Quá trình triển khai chính phủ điện tử tại một số tỉnh, thành phố hiện nay
VI. Những thách thức trong việc triển khai chính phủ điện tử