Ảnh hưởng của ChatGPT đến sinh viên: Tích cực hay tiêu cực?

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm thay đổi sâu sắc ngành giáo dục và đào tạo. Những thành tựu mà trí tuệ nhân tạo AI và ChatGPT mang lại đã ảnh hưởng đến cách sinh viên tiếp cận thông tin và phương pháp học tập. 

Nghiên cứu thực nghiệm gần đây đã thu thập dữ liệu từ sinh viên đại học và sau đại học để đánh giá ảnh hưởng của ChatGPT đến sinh viên. Những ảnh hưởng này là gì và liệu tác động tiêu cực hay tích cực đến sinh viên?

Khám phá ngay trong bài viết dưới đây. 

1. Thực trạng sử dụng ChatGPT của sinh viên hiện nay

Theo kết quả nghiên cứu về việc sử dụng ChatGPT tại châu Á được thực hiện bởi Tiến sĩ Greeni Maheshwari - giảng viên cấp cao Đại học RMIT - về những yếu tố tác động đến quyết định sử dụng ChatGPT của sinh viên chỉ ra rằng 85% cá nhân đánh giá về tính dễ sử dụng, cá nhân hóa và tương tác tác động đáng kể đến thái độ và hành vi của sinh viên đối với ChatGPT. Trong khi đó, cảm nhận về độ đáng tin cậy và thông minh của công cụ này không ảnh hưởng đến ý định sử dụng của họ. 

Chính vì vậy hầu hết các sinh viên lựa chọn sử dụng ChatGPT mà không cần đòi hỏi quá cao về mức độ tin cậy của kết quả trả về. Có khoảng 50 - 70% sinh viên đã sử dụng ChatGPT ít nhất một lần cho mục đích học tập. 80% trong số này sử dụng ChatGPT để tìm kiếm thông tin và giải đáp thắc mắc trong quá trình học. 60% sinh viên dùng ChatGPT để hỗ trợ viết bài luận, làm bài tập. 40% sử dụng ChatGPT để luyện tập ngôn ngữ và cải thiện kỹ năng viết. 

Sự xuất hiện của ChatGPT đã làm thay đổi hành vi học tập của rất nhiều sinh viên. Việc suy luận, giải quyết các bài tập đã không còn trở nên khó khăn khi mọi thứ đều có thể được giao cho ChatGPT giải quyết. Vì vậy, nếu không có những hướng dẫn cụ thể về cách ứng dụng, sử dụng ChatGPT thì việc quá lạm dụng ChatGPT hoặc các AI khác có thể làm chất lượng học tập bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Và theo khảo sát, có khoảng 40% sinh viên thừa nhận rằng họ đã sử dụng ChatGPT để hoàn thành bài tập mà không thực sự hiểu rõ vấn đề. 

2. Lợi ích của ChatGPT đối với sinh viên

2.1 Tiết kiệm thời gian tra cứu thông tin

Nếu trước đây chúng ta coi Google là công cụ tiên tiến nhất để tìm kiếm thông tin, thì giờ đây ChatGPT đã hoàn toàn có thể thay thế vị trí đó. Thay vì phải tìm kiếm và đọc nhiều nguồn tài liệu khác nhau, các bạn sinh viên có thể nhập dữ liệu mình cần vào ChatGPT và nhận được kết quả ngay lập tức. Ngoài ra sử dụng GPT để tạo ra các ý tưởng, bài viết và đề tài nghiên cứu có thể giúp sinh viên tiết kiệm thời gian tự suy nghĩ. 

Đặc biệt sinh viên có thể truy vấn ChatGPT bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến bài học, bài tập hoặc kiến thức mà họ đang gặp khó khăn. Dù ở bất cứ thời điểm nào, ChatGPT đều có thể hóa thân thành một trợ giảng giải quyết các câu hỏi hóc búa. Tận dụng ChatGPT để nhanh chóng tạo ra các ý tưởng ban đầu, khung bài viết hoặc đề tài nghiên cứu. Điều này giúp sinh viên tiết kiệm thời gian và tập trung vào các hoạt động nâng cao khác. 

2.2 Nâng cao khả năng học tập

Thay vì chỉ thụ động tiếp nhận thông tin, sinh viên có thể tương tác trực tiếp với ChatGPT bằng cách đặt câu hỏi, thảo luận và khám phá các chủ đề từ nhiều góc độ khác nhau. Điều này thúc đẩy sự hiểu biết sâu hơn và phát triển kỹ năng tư duy phản biện. Việc có một trợ lý ảo thông minh như ChatGPT giúp sinh viên tăng lượng kiến thức, tăng khả năng hiểu biết. 

ChatGPT có khả năng diễn giải các khái niệm phức tạp theo cách đơn giản, rõ ràng và phù hợp với trình độ của sinh viên. Điều này giúp sinh viên nắm bắt kiến thức nhanh hơn và dễ dàng hơn, từ đó cải thiện hiệu quả học tập. Ngoài ra, sinh viên cũng có thể yêu cầu ChatGPT tạo cho mình một kế hoạch học tập hiệu quả. Khi đó Chat GPT có thể đóng vai trò như một người hướng dẫn cho bạn để nâng cao khả năng học tập.  

2.3 Tạo ra tài liệu chất lượng 

Ảnh hưởng của ChatGPT đến sinh viên còn nằm ở cách mà công nghệ này mang đến những tài liệu học tập chất lượng cao. Có thể tạm coi điều này là ảnh hưởng, tác động tích cực. Chỉ bằng một câu hỏi, ChatGPT có thể giúp sinh viên tạo ra các bài tập, báo cáo hoặc đề tài nghiên cứu có chất lượng cao hơn và đáp ứng được các yêu cầu chuyên môn cũng như phong cách viết đa dạng. Đặc biệt, nguồn thông tin kiến thức mà ChatGPT mang đến là những thông tin được tổng hợp từ rất nhiều nguồn phong phú khác nhau, giúp sinh viên tiếp cận tối đa những kiến thức đương thời. 

ChatGPT cũng có thể cung cấp nhiều tài liệu học tập phục vụ nhu cầu của sinh viên. Từ những câu hỏi trắc nghiệm, bài luận đến cả những bài tập thực hành trong nhiều lĩnh vực, chuyên ngành khác nhau. Điều này giúp sinh viên có được các bài tập mang tính chất chuyên môn và độ khó phù hợp, từ đó nâng cao khả năng hiểu và áp dụng kiến thức. 

2.4  Trợ giúp học tập 24/7

ChatGPT có thể cung cấp hỗ trợ tức thì cho sinh viên vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, giúp họ giải đáp thắc mắc, làm rõ kiến thức và hỗ trợ làm bài tập. Khi gặp khó khăn, sinh viên có thể nhanh chóng giải quyết vấn đề mà không phải chờ đến buổi học tiếp theo hoặc tìm kiếm sự trợ giúp từ bạn bè, từ đó giúp duy trì tiến độ học tập liền mạch và hiệu quả hơn. Sinh viên có thể hỏi ChatGPT 24/7 bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến bài luận mà họ đang gặp khó khăn. 

3. Ảnh hưởng tiêu cực của ChatGPT đến sinh viên  

Hệ lụy đầu tiên mà ChatGPT gây ra đối với sinh viên là làm tăng vấn đề gian lận trong học tập. Sinh viên các trường đại học có thể sử dụng ChatGPT tạo ra văn bản, viết mã trong lập trình máy tính, viết luận... mà thông thường những yêu cầu của bài tập này không có sự trợ giúp từ bên ngoài. Nhiều sinh viên đã bị đánh rớt luận văn cuối kỳ vì sử dụng ChatGPT.  

Tiếp theo là ảnh hưởng đến quá trình phát triển tư duy của người học. Việc quá phụ thuộc vào ChatGPT có thể ảnh hưởng đến tư duy sáng tạo và khả năng tự nghĩ ra các ý tưởng hay cách giải quyết công việc. Sinh viên có thể mất đi khả năng tự học, tìm kiếm, phân tích và tổng hợp thông tin, tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, là điều vốn rất cần thiết cho sự thành công trong học tập và cuộc sống. Ngoài ra, việc sử dụng ChatGPT có thể tạo ra phương pháp học tập “một câu trả lời phù hợp với tất cả”, trong đó tất cả sinh viên được cung cấp thông tin và phản hồi giống nhau dựa trên đầu ra của mô hình. Điều này có thể hạn chế khả năng sinh viên sáng tạo, phát triển quan điểm và tiếng nói của riêng mình, sinh viên có thể phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ.    

Một mối lo ngại khác là ChatGPT có khả năng làm giảm tương tác trực tiếp giữa người dạy và người học. Bằng cách dựa vào mô hình máy học để tạo ra câu trả lời cho các câu hỏi nên sinh viên và giảng viên có thể ít tương tác trực tiếp với nhau hơn, điều này có thể hạn chế cơ hội đối thoại và trao đổi ý kiến. 

Cuối cùng chính sự “ăn sẵn” mà ChatGPT mang lại cũng tạo nên tác hại cho sinh viên trong quá trình tra cứu thông tin, khiến sinh viên thiếu kỹ năng tra cứu và chọn lọc các thông tin hữu ích. Nhiều sinh viên vì quá tin tưởng vào những thông tin do ChatGPT cung cấp mà mất đi khả năng phân biệt đúng sai, thật giả, ảnh hưởng nghiêm trọng nhận thức khi tiếp nhận các thông tin chưa được kiểm chứng. 

Tìm hiểu thêm về tác động của ChatGPT đến giáo dục thông qua bài viết: ChatGPT trong giáo dục: Ưu nhược điểm và những lợi ích rõ ràng

4. Giải pháp dành cho sinh viên

Để sử dụng ChatGPT hiệu quả và an toàn, sinh viên cần chú ý các điểm sau: 

 - Sử dụng như một công cụ hỗ trợ, không phải nguồn duy nhất: Hãy luôn chắc chắn rằng bạn có thể làm chủ được công cụ này, biết cách khai thác nội dung từ đây thay vì chép nguyên kết quả mà ChatGPT tạo ra. Việc tra cứu thông tin có thể thực hiện trên nhiều nguồn, nhiều công cụ khác nhau để dảm bảo tính khách quan của thông tin. 

 - Đặt câu hỏi cụ thể và rõ ràng: Sẽ thật hữu ích nếu bạn biết cách đặt câu hỏi cụ thể và chi tiết, bởi dựa vào những thông tin nhập vào, ChatGPT mới có thể tổng hợp được câu trả lời đáp ứng nguyện vọng của bạn. Tránh đặt những câu hỏi mơ hồ, chung chung để không đưa ChatGPT vào thế đoán và bạn cũng không có phần trả lời sát nghĩa. 

 - Không chia sẻ thông tin cá nhân, tài khoản hoặc các dữ liệu nhạy cảm trong quá trình sử dụng ChatGPT để bảo vệ thông tin cá nhân của bạn, tránh bị các đối tượng xấu lợi dụng, sử dụng cho mục đích sai trái.  

 - Tận dụng khả năng sáng tạo: Biết cách sử dụng, biết khai thác đề tài và câu hỏi sẽ giúp bạn làm chủ được công cụ này. Đặc biệt với nguồn tài nguyên khổng lồ mà ChatGPT sở hữu sẽ là một đồng đội hữu ích đưa ra những ý tưởng sáng tạo cho bạn. 

ChatGPT có khả năng mang lại nhiều lợi ích cho sinh viên, song cũng tiềm ẩn những rủi ro đáng kể. Khi công nghệ AI tiếp tục phát triển mạnh trong cuộc cách mạng công nghệ 4.0, điều quan trọng là cần cân nhắc cẩn thận những lợi ích và hạn chế của việc sử dụng ChatGPT để giảm bớt rủi ro từ việc phụ thuộc vào AI. Theo VR360, ảnh hưởng của ChatGPT đến sinh viên là tích cực hay tiêu cực đều phụ thuộc vào cách chúng ta nhìn nhận vấn đề và sử dụng công cụ này như thế nào. 

Bài viết liên quan: 

• Ảnh hưởng của ChatGPT đến việc làm và thị trường lao động